.: .
1- 2- نقش مشاوردرمدارس: مشاوران باتسهیل جریان رشد همه جانبهء فرد،آموزش مهارتهای زندگی فردی ،اجتماعی ،کاهش وحذف موانع رشد،خودشناسی ومحیط شناسی وارائه سایر خدمات یاورانه ،روانشناختی درمدارس نقش بسیارحساسی دارند.عمده ترین اهدافی که می توان ازطریق خدمات راهنمایی ومشاوره به آنها دست یافت عبارتند از الف: رشد وتوسعه قوای فکری ومعنوی وعقلی دانش آموزان: 1- ایجاد پیشرفت درکسب مهارتهای مطالعه 2- راهنمایی دانش آموز برای انتخاب رشته های تحصیلی 3- طرح ریزی برای انتخاب دروس،برای ادامه تحصیلات 4- ترغیب دانش آموز برای بهره برداری خویش بینانه وخلاقانه از نیروی خویش ب: رشد وتوسعه مهارتهای شغلی وحرفه ای دانش آموز: در این زمینه مشاور به دانش آموز کمک می‌کند با اطلاع از ویژگیها و شرایط خود ، رشته‌ها و شرایط جامعه تصمیم مناسبی در مورد انتخاب رشته تحصیلی‌اش اتخاذ کند. چنین فرایندی چه در دوره راهنمایی و چه در سال اول دبیرستان و برای انتخاب رشته تحصیلی دوره متوسطه صورت بگیرد و چه برای انتخاب رشته دانشگاهی تفاوت چندانی نمی‌کند. آشنایی مشاور با ویژگی ها و مقررات موجود مربوط به هر دوره ( راهنمایی ،متوسطه یا دانشگاهی) بسیار حائز اهمیت است. مشاور تلاش می‌کند علاوه بر اینکه مراجع را از جنبه‌های مختلف هوشی ، استعداد و علایق شناسایی کند بلکه این شناخت را با شناختهای خود دانش آموز درهم می‌آمیزد و با در نظر گرفتن مقررات بیرونی و شرایط ویژه جامعه اقدام به تصمیم گیری کنند وظایف مشاوران: 1- یاری کردن دانش آموزان تا ازتوانائیهاوعلائق حرفه ای خویش آگاه شوند. 2- یاری کردن دانش آموزان تا ازموقعیتها وفرصتهای استخدامی وشغلی جامعه مطلع شوند. 4- یاری کردن دانش آموزان تا بر اساس شناسایی خویش وفرصتهای حرفه ای به توسعه وپیشرفت در حرفه وشغل خود بپردازدوطرحها وتصمیمات خود را مؤثر سازد ج: رشد وتوسعه شخصیت دانش آموز: 1- یاری کردن دانش آموز تابرای خود به عنوان عضوی از جامعه احترام قائل شود. 2- یاری کردن دانش آموز تادرایجاد روابط ومناسبات متقابل داری شایستگی شود. 3- همکاری با معلمان درتدارک محیط سالم ومساعد درکلاس تا به رشد روانی دانش آموزان کمک شود. 4- ارتباط با والدین به منظور ایجاد شناخت رفتارهای طبیعی ونیازمندیهای روانی جوانان. نقش مشاور درامور تحصیلی دانش آموزان درجریان تحصیل با مشکلات زیادی مواجه می شوند که مشاور می تواند دررفع این مشکلات کمکهای مؤثری به دانش آموزان ارائه دهد که پاره ای ازاین مشکلات را می توان به شرح زیر شمرد 1- 2- نقش مشاوران درتأمین بهداشت روانی دانش آموزان دانش آموزانی از سلامت روانی برخوردارهستند که اولاٌ خودرا فردی ارزشمند وقابل احترام بدانند وبه توانائیهای خود اطمینان داشته باشند.ثانیا بتوانند بدون دغدغه خاطر وناراحتی با واقعیات زندگی مواجه شوند وکل وجودشان را همانگونه که هست بشناسند وبپذیرند،ثالثاٌ با ارامش خاطر واحساس امنیت وبا شوق وامید زندگی کنند.دانش آموزی که با بحران ومشکل روانی مواجه است توانایی ایستادگی دربرابر فشارهای وارده را ندارد ودرحل مشکلات به طور منطقی وسنجیده عاجز است وتعادل روانی بهم خورده ای دارد .چنین دانش آموزی جهت حل مشکل وبرقراری تعادل به مشاوره نیاز دارد. مشاورین ازعوامل مؤثر تأمین بهداشت روانی دانش آموزان درمدارس می باشندتفکیک و مرز بندی دقیق بین راهنمایی و مشاوره تحصیلی با سایر ابعاد راهنمایی و مشاوره ازجمله راهنمایی و مشاوره تربیتی - شغلی و حرفه ای اصولی و منطقی نیست .مشکلات دانش آموزان زنجیره ای از عوامل فردی و اجتماعی است که نیازمند دیدی جامع نگرو نظام مند به استعدادها و توانائیهاو علائق- شخصیت - ساختار و وضعیت خانواده و سایر متغیرهای محیطی است . مشاور مدرسه با آگاهی از ارتباط تنگاتنگ مشکلات تحصیلی با زمینه های روانی -اجتماعی دانش آموزان , با استفاده از متون و روشهای راهنمایی و مشاوره از طریق- شیوه های مختلف فردی گروهی و خانوادگی به دانش آموزان کمک می کند تا با بررسی های همه جانبه مشکل بتوانند راه حل یا راه حلهای مناسب را انتخاب و برای اجرای آنها برنامه ریزی نمایند و در نهایت عملکرد دانش آموزان در ابعاد مختلف بهبود یابد .(جلالی 1384 نتیجه گیری با توجه به مراحل رشد وخصوصیات هر دوره که در این مقال ذکری از آن ها رفته است می توان نتیجه گرفت که ارائه ی هر چه بیشتر اطلاعات شغلی وتحصیلی وکمک به خویشتن شناسی هر دانش آموز در دوره ی راهنمایی تحصیلی می تواند دیدی منطقی واصولی برای اتخاذ تصمیم گیری صحیح به وی بدهد.یک دانش آموز که از مرحله رویایی تا حدود زیادی خارج شده وامکانات محیطی خود وظرفیت های وجودی خویش را شناخته باشد،با کمک مشاور ،معلم وخانواده می تواند تا حدودی مسیر پیشرفت خود را پیش بینی وفعالیت های خود را با آن هماهنگ نماید .در این راستا داشتن اعتماد به نفس برای رفع موانع امری ضروری است .بسیاری از افراد بوده اند که با تلاش فراوان توانسته اند افراد باهوش تر از خود را پشت سر بگذارند.به این ترتیب فرد می تواند به این نتیجه برسد که اگر لازم باشد باید حتی دروسی راکه به آن ها علاقه ی کمتری دارد نیز دنبال کند ودر برابر مشکلات مقاومت کند تا بتواند به اهداف خود نائل آید،این مهم بدون ایجاد انگیزه های قوی وپایدار ی که مبتنی بر واقعیات باشد به دست نمی آید.. درک این مطلب به دانش آموز نشان می دهد که اثر محدودیت ها را می توان تا حدود زیادی کاهش داد ودر عین حال از امکانات موجود خود مثل هوش واستعداد وشرایط مناسب محیطی وتوانایی های منحصر به فرد خود وتقویت کردن انگیزه ای که از علایق فرد سرچشمه می گیرد حداکثر استفاده را بکند.به وجود آوردن شرایطی که دانش آموز را با این امکانات به طور جدی تری آشنا سازد از وظایف اصلی یک مشاور است دانش آموزی که به مرحله واقع بینی رسیده است می تواندبه درک صحیحی از هوش ،استعداد ،تواناییهای جسمی و خصوصیات روانی وعاطفی واجتماعی خود برسد وبرای رسیدن به شناخت کامل تری از خود به کمک خانواده ،معلمان ومشاوران نیازمند است.علاوه بر این شناخت سنت ها ،قواعد اجتماعی ،رفتارهای اجتماعی مورد قبول جامعه وایجاد انطباق با آن ها ویادگیری رفتار های مناسب برای برخورد با رفتار های اشتباه دیگران به فرد اعتماد به نفس و امکان رفتار سنجیده ای را می بخشد که بتواند تصمیم گیری های واقع بینانه تر وپایدارتری را تا حد امکان بگیرد در این میان نمی توان به تاثیر جنسیت در تصمیم گیری برای آینده بی اعتنا بود ،تحقیقات نشان داده است که با افزایش سن، دانش آموزان دخترنسبت به دانش آموزان پسر بیشتر به تاثیر رشته وشغل انتخابی در زندگی وخانواده ی آینده ی خود می اندیشند وعلایق خود را با این عوامل تطبیق می دهند تا دچار مشکلات کمتری در ارتباط با همسر وفرزندان خود باشند .هر چند همه ی خانم ها در این زمینه توفیق نمی یابند ویا علاقه به یک رشته تحصیلی ویا یک شغل خاص آن قدر زیاد است که مسائل دیگر را تحت الشعاع قرار می دهد.بررسی مسائلی که در پی احراز یک شغل یا انتخاب یک رشته تحصیلی پدید می آید به دانش آموزان کمک می کند تا با توجه به همه ی جوانب تصمیم گیری نمایند پیشنهادات 1- 2-- 3- 4- 5- 6- 7- 8- 9- 10- 11- 12- 13- 14- 15- منابع فارسی 1- 2- 3- 4- 5- Counselling Center and Psychological Services 6- 7- 8- 9- 10- منابع خارجی 1- Guidance and School Counseling –A Brief History of School Guidance and Counceling in the United State. (2007) 2- Vocational guidance/Further/ Education Guidance .co.UK (2005)
ویژگیهای خود دانش آموز که باید شناسایی شوند عبارتند از: میزان بهره هوشی ، نمرات تحصیلی او ، تعیین نقاط قوت و ضعف او در دروس مختلف ، بررسی علایق و استعدادهای او در زمینه رشته‌ها و مشاغل. برای اینکار گاهی مشاور از آزمونهایی چون تست هوش ، آزمون رغبت سنج و آزمونهایسنجش استعداد کمک می‌گیرد. از سوی دیگر باید دانش آموز شناخت کاملی نیز از خود رشته تحصیلی بدست آورد. اینکه چه دروسی در آن مطالعه می‌شوند، آینده شغلی آن چیست؟.:.ضعف پایه ی تحصیلی: در مورد چنین دانش آموزانی مشاور باید برای فراگیری دروس پایه از نقطه ای که ضعف دارد برنامه ریزی کند ویا کمک خانواده ضعف پایه اورا جبران کند. فشار آوردن ووادار کردن دانش آموز به زحمات شبانه روزی درسطح بالای تحصیلی بدون توجه به پایه بی فایده است .آماده کردن دانش آموز واولیای وی برای چنین برنامه ای نیاز به جلسات مشاوره ای دارد که متولی آن مشاور مدرسه است.کمبود یانبود انگیزه تحصیلی:دانش آموزانی وجود دارند که ازنظر هوشی درحد طبیعی وظرفیت لازم برای یادگیری را دارند،اما انگیزه ای برای درس خواندن ندارند. درمورد اینگونه دانش آموزان که تعدادشان نیز کم نیست مشاورباید علت تنبلی راحستجو وبرای درس خواندن آنها ایجاد انگیزه کند.تشویق کردن به انحای مختلف،ایجادزمینه های موفقیت برای دانش آموز ودرمجموع به کار بردن انگیزه های طبیعی می تواند کارسازباشد .مشاوران دربعد پیگیری اولیه با آموزش مهارتهای زندگی وبا ارائه خدمات راهنمایی مشاوره واطلاع رسانی در زمینه های تربیتی،تحصیلی وشغلی وتسهیل روند ارضای نیازهای اساسی دانش آموزان،ازجمله شکوفایی استعدادهاوتوانمندیها،احساس خود ارزشمندی واعتماد به نفس، خود شناسی وارتقای سلامت روانی آنان نقش مؤثری را ایفا می کند .اینگونه خدمات ازطریق تدریس درس مهارتهای زندگی درقالب ساعت پرورشی،اجرای آزمونها وانجام فرایند هدایت تحصیلی واطلاع رسانی شغلی وآموزش فرایند برنامه ریزی تحصیلی وطرح ریزی شغلی درفرصتهای مناسب اجرا می شود.(جلالبی 1384):):...:گسترش خدمات مشاوره شغلی واستفاده از مشاوران متخصص در مدارس راهنمایی تحصیلی (درابتدا می توان ازیک مشاور در دو یا سه مدرسه همجوار استفاده نمود.)آموزش مهارت های زندگی متناسب با دوره ی راهنمایی.برگزاری کلاس ها وسمینارها یی در ارتباط با آخرین اطلاعات شغلی در سطوح مختلفدراختیار قرار دادن اطلاعاتی درزمینه ارتباط دروس مختلف با شغل های گوناگون.تا مشاوران بتوانند علت خواندن دروس خاصی را در رابطه باهر شغلی برای دانش آموزان تشریح نمایند.اطلاع رسانی از منابع سازمان های مختلف ارائه دهنده تسهیلات.دعوت از افراد موفق در هر رشته برای حضور در کلاس تا مراحل مختلف فعالیت های خود تا رسیدن به این موقعیت را برای دانش آموزان توضیح داده ودشواری هایی که بر آن ها فائق آمده اند ذکر نمایندوهمچنین امکاناتی که استفاده از آن ها اجتناب ناپذیر بوده است..در صورتی که انتخاب های اولیه دانش آموزان بسیار خارج از دسترس آنان باشد می توان بسیاری از شغل ها و رشته های مرتبط با آن انتخاب ها را که قدرت دستیابی به آن ها را دارند پیشنهاد وخصوصیاتشان را توصیف نمود.این امر منجر به خود شناسی شغلی وهمطراز شدن استعدادها وعلایق شغلی خواهد شد.با توجه به علاقه ی دانش آموزان در صورت ضعف در درس خاصی راهکارهایی برای پیشرفت در آن درس به وی نشان داده شود که این امر مستلزم آشنا بودن مشاور با معلمان متخصص می باشد.امروزه بسیاری از دانش آموزان با رایانه به راحتی کار می کنند ومی توانند بسیاری از اطلاعات مورد نیاز خود را از طریق اینترنت بدست آورند.در این مورد مشاوران با معرفی سایت های مناسب به دانش آموزان می توانند کار گشا باشند.این راهی بسیار ارزان ،راحت ودر دسترس است.همکاری تنگاتنگ واحدهای پژوهشی دانشگاه ها با آموزش وپرورش ومشاوران مدارس برای ارائه ی راهکارهای مناسب هدایت تحصیلی وشغلی.معرفی ادارات وسازمان هایی که در رابطه با شغل مورد علاقه دانش آموز فعالیت می کنند تا وی بداند در صورت احراز چنین شغلی باید با چه موسسات یا اداره ای در ارتباط قرار گیرد.ارائه امکانات آموزش مشاغل علاوه بر اینترنت از طریق بروشورهای شغلی ،برد های تخصصی مشاغل.تشکیل یک بانک اطلاعاتی شغلی در سیستم آموزش وپرورش کشور.همه ی این اقدامات باید بر اساس یک برنامه‌ریزی خاصی صورت بگیرد و می‌توان گفت که زیربنای یک برنامه‌ریزی خوب را نیازسنجی تشکیل می‌دهد ،واگر این زیربنا به خوبی انجام پذیرد بقیه مراحل نیز به خوبی انجام خواهد پذیرفت و اگر عکس آن اتفاق بیفتد بقیه مراحل برنامه نیز ناقص خواهد بود و مشکلات عدیده‌ای به همراه خواهد داشت و باعث به هدر رفتن وقت و سرمایه خواهد شد. بنا بر این در ابتدا باید به وسیله ی پرسشنامه هایی از نظرات دانش آموزان ،والدین ومعلمان مطلع شویم وسپس برنامه ریزی را شروع نماییم.نقش تغییر و دگرگونی را به عنوان زیربنای اصلی توسعه نمی‌توان انکار کرد و هر کشوری که می‌خواهد به مرحله توسعه برسد باید پدیده تغییر را در همه اجزاء خود وارد کند. از آنجا که تغییر در سیستم آموزش هر کشوری بر اساس علم روز می تواند دگرگونی فرهنگی و اجتماعی ،اقتصادی را از طریق دانش آموختگانش به بستر جامعه تزریق کند. فرایند توسعه جامعه در کشورهای جهان سوم پدیده‌ای بغرنج ، پیچیده و در عین‌حال اساسی و استراتژیک می‌باشد، هسته مرکزی فرایند توسعه در این مرحله از تکامل اجتماعات بشری (اعم از جهان سوم و جهان پیشرفته )به‌میزان و سطح بهره‌گیری از نتایج علوم وتکنولوژی و درعرصه‌های مختلف فعالیت صنعتی، تولیدی ،خدماتی بستگی مستقیم پیدا نموده است .با این اعتبار توانمندی و کمیت نظام آموزش ملی هر کشور (یعنی مجموعه آموزشهای رسمی و آموزشهای غیر‌رسمی) در تکامل کیفی نیروی انسانی (درعرصه مدیریت نیروی انسانی ماهر و متخصص در کلیه زمینه‌ها)از اهمیت ریشه‌ای و اساسی بر‌خوردار است (گلابی،1369)بنابر این انعطاف پذیری نظام آموزشی کشور در ارتباط با تغییرات اساسی به وجود آمده امری حیاتی واجتناب ناپذیر است که توجه هر چه بیشتر مدیران ارشد نظام را می طلبد.:شفیع آبادی،عبدالله (1374)،راهنمایی تحصیلی وشغلی،تهران ،انتشارات رشدشهیدی ،عطیه؛ ترابی ،مهدی(1385)استفاده بهینه از دوران تحصیل .جهاد دانشگاهیشهیدی ،عطیه؛ ترابی ،مهدی(1385) برنامه ریزی شغلی در قرن 21 . جهاد دانشگاهیمشاوران ایران بزرگ ،ضرورت مشاوره تحصیلی (1384) http;//daneshnameh.roshd.ir/mavara جلالی ،فاطمه (1384)آموزش وپرورش استان هرمزگان ،نقش مشاور در امور تحصیلی وتربیتی دانش آموزان. سازمان آموزش وپرورش استان قزوین . برنامه کارشناسی مشاوره در زمینه بهبود وضعیت تحصیلی در پایه اول متوسطه (1384) کار آفرینی (1384)www.Kay hanneews.irگلابی ،سیاوش (1374)کرمی ،ابوالفضل(1382)،آشنایی با آزمون های روانی و آزمون سازیمهدی نژاد قوشچی،رحمان (1385) بررسی نیازهای دانشجویان جهت اشتغال موفق پس از تحصیل Bazar Kar Portal Site :
تاریخچه راهنمایی ومشاوره در ایران
سال 1332 را می توان مبدأ شروع راهنمایی به معنی خاص آن در کشور خود بدانیم درسال 1334 دراداره مطالعات وبرنامه ها دایره ای بنام دایره تحقیقات روانشناسی بوجود آورد که به تهیه برخی تستهای هوش وسنجشهای روانی مبادرت کردوسرانجام کنگره های منعقده درتابستانهای 37 و38 راهنمایی درمدارس راامری ضروری تشخیص دادومرکزراهنمایی در اداره کل تعلیمات متوسطه بوجود آمد. درسال 1347 اداره کل آموزش راهنمایی تحصیلی دروزارت آموزش وپرورش تأسیس گردید ودرسال 59 طی بخشنامه ای برنامه راهنمایی ومراکز مشاوره وراهنمایی تعطیل گردید. از ابتدای سال 67 ضروریت وجود مشاورین درمدارس احساس شد ومجدداً این رشته شروع به جذب دانشجو نمود
اهمیت وضروریت فعالیتهای راهنمایی ومشاوره درمدارس
یکی از نهادهای اجتماعی نهاد آموزش وپرورش است که مسئولیت مهمی درتربیت کودکان ،نوجوانان وجوانان بر عهده دارد .نگاه گسترده به نقش آموزش وپرورش به عنوان عاملی مؤثر در فعلیت بخشیدن به امکانات بالقوه وذاتی افراد انتقال اندوخته ی تجارب گذشتگان ارائه ارزشهای مطلوب،افزایش معلومات وایجاد مهارتهای لازم درافراد برای زندگی وبالاخره تسهیل مسیر حرکت وجودی آدمی به سوی کمال،اهمیت این نهاد اجتماعی را بیش ازبیش نشان می دهد. گسترش کمی آموزش وپرورش نشانگر گرایش واستقبال همگان به اثر بخشی این نهاد وگسترش کیفی آن ناشی ازتوسعه معارف ،علوم ورشد بی وقفه تکنولوژی است که این دو بر پیچیدگی وظرافت جریان آموزش وپرورش افزوده است.بنا براین برای تحقق اهداف تعلیم وتربیت ورشد شخصیت کودکان ونوجوانان باید ازخدمات راهنمایی ومشاوره بخوبی استفاده کرد. نقش راهنمایی در آموزش وپرورش افراد به حدی است که عده ای ازصاحب نظران آن را به نوعی تعلیم وتربیت گفته اند وبعضی راهنمایی راتسهیل کننده جریان تعلیم وتربیت می دانند. مهمترین عواملی که درضرورت فکرراهنمایی ومشاوره وتوسعه آن درنظامهای آموزش وپرورش موءثر بوده اند عبارتند از: 1- توجه به اصالت کودک وآموزش وپرورش وی 2- وجود تفاوتهای فردی دردانش آموزان وضرورت شناخت وتوجه به این تفاوتها درامرآموزش وپرورش 3- وجود استعدادهای عمومی واختصاصی دردانش آموزان وضرورت شناخت وپرورش تدریجی وسنجش آنها 4- رشد جمعیت وافزایش گرایشهاوعلاقه مندی به تحصیل درسطوح مختلف وگسترش علوم وتکنولوزی 5- تراکم وتنوع واحدهای درسی دررشته های تحصیلی وضرورت انتخاب مناسب 6- توسعه مشاغل وحرفه وضرورت انتخاب شغل مناسب 7- تغییرنگرشها وارزشهانسبت به انتخاب رشته های تحصیلی وانتخاب شغل 8-گسترش نیازهای جامعه به نیروی انسانی درسطوح مختلف مهارت 9- وجود مسائل ومشکلات جسمانی،عاطفی،اجتماعی،رفتاری،تحصیلی وخانوادگی دردانش آموزان
راهنمایی درنظام آموزش وپرورش دونقش راایفا می کند: 1- کمک به فرد فرد دانش آموزان به منظور سازگاری با محیط،حل مسائل ومشکلات شخصی ،بروز وظهور استعدادها ورشد وتکامل آنان 2- کمک به دانش آموزان درانتخاب مناسبترین راه ازنظر رشته های تحصیلی وانتخاب مناسب شغلی وبرنامه ریزی وآمادگی برای زندگی
خدمات راهنمایی
نظرات شما عزیزان: